قوانین پرواز در دیواره
قوانین پرواز در دیواره بسیار حائز اهمیت است . قوانین پرواز در دیواره شامل چهار قانون اصلی و مهم است . که خلبانان در هنگام پرواز دیواره ملزم به رعایت این قوانین مهم میباشند .
نوشته‌ها
Axis/ Axes( اکسیز )
Axis ( اکسیز ) به معنی محور است .
تعریف Axis :
Axis ( محور ) ها میله های فرضی هستند که اجسام دور انها چرخش می کنند .
یا به عبارت دیگر Axis خطی است فرضی که حرکت حول آن انجام می شود .
انواع Axis :
-
Longitudinal Axis (محور طولی )
-
Lateral Axis ( محور عرضی )
-
Vertical Axis / Normal Axis (محور عمودی )
Longitudinal Axis
Longitudinal Axis محور طولی وسیله پروازی است و به فرض اگر میله ای از طول وسیله پروازی عبور دهید ، بال یک سمت بالا و بال سمت دیگر پایین می آید که در اصطلاح هوانوردی حرکت حول این محور ROLL (رول ) نامیده می شود .
Lateral Axis
Lateral Axis محور عرضی وسیله پروازی است و به فرض اگر میله ای از عرض وسیله پروازی عبور دهید ، دماغه یا Leading Edge ( لبه حمله ) بالا و پایین می شود که در اصطلاح هوانوردی حرکت حول این محور PITCH (پیچ) نامیده می شود .
Vertical Axis / Normal Axis
Vertical Axis / Normal Axis محور عمودی وسیله پروازی است و به فرض اگر میله ای به صورت عمودی از وسیله پروازی عبور دهید ، بال یک سمت جلو و بال سمت دیگر عقب می رود که در اصطلاح هوانوردی حرکت حول این محور YAW (یو) نامیده می شود .
رسم Axis بر روی هواپیما
محورها در وسایل پروازی
رسم Axis بر روی ایرفویل
محورها بر روی ایرفویل
رسم Axis در پرواز پاراگلایدر
AXIS در پاراگلایدر
(Center Of Gravity (C .G
CG به معنای مرکز ثقل است و در پاراگلایدر چند سانتیمتر بالاتر از سر خلبان قرار دارد
مرکز ثقل(CG ) و مرکز فشار (CP) در یک راستا هستند .
(Center Of Pressure (C.P
C.P در یک سوم جلوی بال یا همان Leading Edge ( لبه حمله ) قرار دارد و گشتاور نیروها در این نقطه صفر است
عاملی که باعث پیشروی بال می شود و دقیقاً در نقطه (C.P ) قرار دارد به نام Pitch Momentom معروف است که بسیار نا محسوس می باشد .
Side Effect /HALT/Syndrome /Critical Time
Side Effect ( ساید اکت ) به معنی تاثیرات جانبی است .
تعریف Side Effect :
هر عاملی که باعث شود فکر شخص از کاری که می خواهد انجام دهد خارج شود و یا کاری خارج از توانایی خود انجام دهد را Side Effect گویند .
عوامل ایجاد Side Effect :
- حضور تماشاگران
- دوربین فیلمبرداری
- بیماری
- استفاده از مشروبات الکی
- استعمال مواد مخدر
- Im Safe نبودن خلبان
- هر انچه که بخشی از ذهن خلبان را از پرواز خارج کند .
HALT (هالت ) به معنی ایست
HALT
-
H مخفف Height به معنی ارتفاع است ، بررسی و تشخیص ارتفاع از سمت خلبان است
-
A مخفف Aircraft به معنی مجموعه پروازی ، بررسی چتر کمکی و وسیله پروازی توسط خلبان
-
L مخفف Location به معنی موقعیت است ، تشخیص موقعیت محل لند توسط خلبان
-
T مخفف Traffic به معنی ترافیک است ، خلبان چک کند در محل ترافیک پاراگلایدر های دیگر نباشد
Syndrome (سندروم )
هر نوع عارضه ژنیتکی است که از لحاظ بیماری به مریض ها نسبت می دهند .
در پرواز پاراگلایدر متاسفانه به وضوح هنرجویان در دو مقطع اینترمدیت و ادونس دچار سندروم می شوند .
که گاهاً با گیر کردن در این سندروم ها به خود و دیگر هم پروازی های خود آسیب جدی میزنند .
-
Intermediate Syndrome (اینترمدیت سندروم )
-
Advance Syndrome (سندروم ادونس )
Intermediate Syndrome و Advance Syndrome در واقع خلبان دچار یک وهم و در اصطلاح پروازی over confidence (اعتماد به نفس ) می شود که هیچ کس به غیر از خود شخص نمیتواند به او کمک کند .
اهمیت این موضوع به حدی است که در نهایت باعث سوانح پروازی می شود ، استاد خلبان مهدی کوهی با توجه به روانشناسی که روی شاگرد انجام می دهند به محض تشخیص مراحل ابتدایی ورود شاگرد به سندورم های خطرناک، شخص خاطی را از باشگاه اخراج میکند تا بقیه تیم مسموم نشود .
Critical Time (کریتیکال تایم )
لحظه ایست بحرانی ، که نه پرنده ای و نه دونده ای
در لحظه Critical Time استال رخ می دهد .
وقتی بال بالای سر خلبان قرار می گیرد لزوماً بال هنوز پرنده شده است که بخواهد وزن خلبان را تحمل کند و به Min Air Speed رسیده باشد .
پس نسبت به سرعت و جهت باد ، پاراگلایدر را در جایی مناسب پهن کنید .
جبهه هوا (Air Front )
جبهه هوا که همان Air Front است .
فصل مشترک دو توده هوایی که به نام توده پشتی نامگذاری میشود را جبهه هوا گویند .
جبهه هوا
انواع جبهه هوا
- جبهه هوا سرد (Cold Front)
- جبهه هوا گرم (Warm Front)
- جبهه هوا ساکن (Stationary Front)
- جبهه هوا بند آمده (Accluded Front)
علايم ورود و عبور جبهه هوا سرد :
- کاهش دما
- افزایش دید عمومی
- ابرهای جوششی
- بارش ها به صورت رگبار
- رعد و برق
- باد گاستی
نکته : جبهه هوا سرد که وارد منطقه می شود پایداری به وجود می آورد و بهترین شرایط برای پرواز ترمیک را برای خلبانان پاراگلایدر فراهم می کند .
علايم ورود و عبور جبهه هوا گرم :
- افزایش دما
- کاهش دید عمومی
- ابرهای پوششی
- بارش به صورت مداوم و طولانی (حتی چند روز )
- وارونگی هوا (Inversion )
نکته : جبهه هوا گرم دارای سرعت کمتری است و مدت زمان بیشتری در منطقه می ماند تا بگذرد .
علایم ورود جبهه هوا ساکن :
خصوصیات مشترک از جبهه هوا گرم و جبهه هوا سرد را دارد .
جبهه ساکن
ابر های جبهه هوا سرد :
ابرهای جبهه هوا سرد کومولی فرم هستند .
- سیروس
- سیرو کومولوس
- آلتو کومولوس
- کومولوس
- کومولوس نیمبوس (cb )
ابرهای جبهه هوا گرم :
- سیروس
- سیرو استراتوس
- آلتو استراتوس
- نیمبو استراتوس
علت به وجود آمدن ابر چیست ؟
صعود بخار آب باعث بوجود آمدن ابر می شود
جبهه هوا
ابرها در واقع بخار آب مرعی هستند .
تقسیم بندی ابرها از نظر شکل ظاهری :
-
ابرهای پوششی
- سیرو استراتوس
- آلتو استراتوس
- نیمبو استراتوس
-
ابرهای جوششی
- سیرو کولوس
- آلتو کومولوس
- کومولوس نیمبوس
تقسیم بندی ابرها از نظر ارتفاع :
-
ابر های ارتفاع بالا
این ابرها در ارتفاع 8 کیلومتری تا 12 کیلومتری تشکیل می شوند .
- سیرو استراتوس
- سیرو کومولوس
-
ابرهای ارتفاع وسط
این ابرها در ارتفاع 2 کیلومتری تا 8 کیلومتری تشکیل می شوند .
- آلتو استراتوس
- آلتو کومولوس
-
ابر های ارتفاع پایین
این ابرها در نزدیک سطح زمین از 300متری یا 2 کیلومتری تشکیل می شوند .
- کومولوس نیمبوس (cb )
- نیمبو استراتوس
نشانه های ابر cb
- کاهش باد
- تغییر جهت باد
- صفر شدن باد
-
نکته: ابر های cb معمولاً تا jet stream ارتفاع میگیرد و بیشتر از jet stream نمیرود .
توده هوا (Air Mass )
توده هوا یا همان Air Mass در واقع با این صورت تعریف می شود
حجم بسیار بزرگی از هوا که دارای خصوصیات فیزیک یکسانی باشد از جمله فشار ، رطوبت و دما را توده هوا گویند
وسعت آن می تواند تا 1000 کیلومتر باشد .
توده هوا
مناطق سازنده توده های هوایی را Source Region گویند .
- Source Region هایی که در قطب هستند را Polar می نامند .
(Source Region ( Polar :
- Maritime ( مرطوب )
- Continental (خشک )
- Source Region هایی که در استوا هستند را Tropical می نامند .
(Source Region ( Tropical :
- Maritime ( مرطوب )
- Continental (خشک )
-
حرکت توده هوا همیشه از سمت پرفشار به سمت کم فشار است .
خواص توده هوا
کسب خصوصیات زمین زیر خود ( جایی که تشکیل شده قطبی باشد یا استوایی )
خصوصیاتی مانند دما (سرما ) ، رطوبت ، فشار زیاد (دانسیته )
نکته مهم : دو توده هوا در ست مثل آب و روغن است یعنی به هیچ عنوان با هم ترکیب نمی شوند مگر اینکه شرایط خاص اتفاق بیوفتد .
نیروی کوریولیس :
نیروی کوریولیس باعث انحراف توده هوا و آب ها می شود و در سرعتشان تاثیری ندارد .
نیروی کوریولیس
نیروی کوریولیس نیرویی است استنتاجی ، که باعث راستگردی توده هوا در نیمکره شمالی و چپگردی توده هوا در نیمکره جنوبی می گردد.
یعنی حرکت توده هوا در نیمکره شمالی از غرب به سمت شرق است
حرکت توده هوا در نیمکره جنوبی از شرق به سمت غرب است
و در استوا حرکت توده هوا برابر سرعت خطی زمین است .
نکته : تاثیر نیروی کوریولیس در استوا صفر است و در قطب به حداکثر می رسد .
عوامل تاثیر گزار بر نیروی کوریولیس :
- جاذبه زمین
- حرکت وضعی زمین
- حرکت انتقالی
نیروی کریولیس باعث می شود خروجی آب داخل سینک در نیمکره شمالی راستگرد ، در استوا بدون چرخش و در نیمکره جنوبی چپگرد باشد .
-
در نهایت فصل مشترک دو توده هوایی که به نام توده پشتی نامگذاری میشود را جبهه هوا گویند .
- Dew point یا همان نقطه شبنم در واقع دمایی است که توده هوا در آن با رطوبتش به حد اشباع می رسد
Adverse Yaw (ادورز یو)
Adverse Yaw به معنی تاخیر در گردش است .
بال پاراگلایدر کلاس یک ، بیشترین Adverse Yaw را دارد.
به همین نسبت کلاس بال پاراگلایدرکه بالاتر می رود Adverse Yaw کمتر می شود .
Adverse Yaw یا همان تاخیر در گردش بیشتر زمانی اتفاق می افتد که قرار است خلبان از یک سمت چرخش داشته باشد .
هنگامی که خلبان پاراگلایدر شروع به گردش مثلاً از سمت راست میکند و برک (Break) سمت راست را میکشد، پس تغییراتی که در نیروی Lift و Drag بال سمت راست ایجاد شده باعث می شود تغییراتی هم در A.O.A بال سمت راست بوجود بیاید .
به محض گرفتن برک(Break )راست بال پاراگلایدر A.O.A سمت راست افزایش می یابد پس Lift سمت راست افزایش می یابد ، Adverse Yaw رخ می دهد، ولی در لحظه بعد که برک ( Break ) بیشتر گرفته میشود نیروی Drag زیاد میشود و بر نیروی Lift غلبه میکند و Adverse Yaw برطرف میشود .
- نکته : هنگامی که برک (Break) یک سمت کشیده میشود در واقع تاثیر Induced Drag و قانون سوم نیوتن در همان سمت افزایش یافته است.
کم کردن Adverse Yaw در پرواز پاراگلایدر :
برای کم کردن Adverse Yaw خلبان باید برای گردش ابتدا برک (Break) مخالف جهت چرخش را کاملاً بالا بگیرد (اصطلاحاً : پس بدهد ) و سپس برک موافق گرفته شود .
- در پرواز پاراگلایدر با وینچ و یا پرواز پاراموتور Adverse Yaw بسیار مشهود است .
- Adverse Yaw در بال کلاس دو نسبت به بال کلاس یک کمتر است ، زیرا Drag آن کمتر است و سطح مقطع آن (فاصله Leading Edge تا Trailing Edge) بال کلاس دو کوچکتر از بال کلاس یک است .
- بال کامپ دارای Span بزرگتری است یعنی تعداد ایرفویل بیشتری دارد پس در واقع Lift بیشتری دارد به نسبت Drag آن کمتر است به همین سبب Adverse Yaw بال کامپ کم است .
Stall (استال )
Stall در لغت به معنی افت سرعت پیدا کردن یا واماندگی است .
Stall به لحظه بحرانی گفته می شود که بر اثر زیاد زوایه حمله (Angle Of Attack (A.O.A و رسیدن به زاویه آلفا( a ) وسیله از حالت پرواز خارج می شود .
- زاویه آلفا( a) در واقع زاویه مورد نظر که در هر وسیله پروازی اندازای دارد که باعث می شود وسیله پروازی از پرواز خارج شود
- زاویه الفا در پاراگلایدر بین 13 درجه تا 17 درجه است .
انواع Stall :
-
Full Stall (فول استال)
در Full Stall سرعت بال رفته رفته همراه با برک گرفتن خلبان کم می شود و سرعت بال و خلبان همزمان کم می شود
- Full Stall به دلیل کاهش Air Speed و افزایش Angle Of Attack رخ می دهد .
- برای خروج از Full Stall لازم است تنها برک ها را به آرامی بالا ببرید.
-
Dynamic Stall (داینامیک استال)
Dynamic Stall در حالتی رخ می دهد که خلبان برک ها را به طور ناگهانی میکشد وسپس رها می کند
در این حالت سرعت کانوپی زودتر از سرعت خلبان بدلیل اینرسی حرکتی رو به جلو که از قبل داشته کاهش میابد و بال به سمت عقب پرت می شود .
-
Deep Stall(دیپ استال)
در Deep Stall شکل کانوپی بهم نمی خورد و بال به صورت کامل بالای سر خلبان قرار دارد و به صورت عمودی به طرف پایین می آید
Deep Stall
- در Deep Stall ، Relative Wind به صورت عمودی از زیر به بال برخورد میکند .
- Deep Stall در وحله اول در اثر کهنگی بال می تواند اتفاق بی افتد ویا خروج از B-Line ، خروج از Big Ears ، خروج از Spiral
- B-Line Stall(بی لاین استال)
B-Line Stall با کشیدن رایزرهای B به طور همزمان در هر دو طرف به سمت پایین اتفاق می افتد.
- در B-Line Stall بال به حالت شکسته در آمده و شکل ایرفویل در کانوپی به هم می خورد و Stall رخ می دهد .
پروسه Full Stall
اولین نوع Stall وقتی خلبان به آرامی و به صورت همزمان برک ها را می کشد رخ می دهد نقطه جدایی ( Separation Point ) به لبه حمله( Leading Edge) نزدیک می شود
- Separation Point در واقع نقطه جدایی Air flow از Upper Surface است
Full Stall
FULL STALL
Sea Breeze & Land Breeze
Sea Breeze & Land Breeze مفهوم بسیار ساده ای دارد
Sea Breeze به معنی نسیم دریا است.
آب نسبت به خشکی بدلیل ظرفیت گرمایشی بالایی که دارد دیرتر گرم می شود،
خصوصیت سنگ این است که زود گرم می شود و زود انرژی خود را از دست می دهد.
هنگامی که خورشید به زمین می تابد وقتی سنگ( منظور خشکی) به ظرفیت گرمایشی ویژ ه ای می رسد تا جایی که می تواند انرژی جذب می کند بیشتر از آن را به محیط پس میدهد و هوای همجوار خود را گرم می کند (هوای همجوار 1متر و 80 سانتی متر تا 2 متر به اندازه ی قد یک انسان عادی است )، این هوای گرم به صورت یک بسته می شود که از طریق Convection (همرفتی) به لایه های بالاتر انتقال می یابد ( مثل بخاری یک اتاق عمل می کند)، صعود می کند، هوای دریا نسبت به اینجا( سردتر) پرفشارتر است و به سمت کم فشار (خشکی ) حرکت می کند در نهایت یک چرخه سلولی Circulation بوجود می آید که سمت و جهت آن به سمت ساحل است به این جریان Sea Breeze گفته می شود که هر روز در دریای شمال و جنوب شاهد آن خواهیم بود.
☆ قدرت نفوذ Sea Breeze تا 30 کیلومتر در خشکی می تواند ادامه داشته باشد، مثل سایت درازنو در استان گلستان و کوههای شمال ایران
Land Breeze به معنی نسیم خشکی است.
هنگام شب، خورشیدی وجود ندارد و زمین انرژی خود را از دست می دهد اما آب بواسطه ظرفیت گرمایشی بالایی که دارد نسبت به خشکی( ساحل) گرمتر است، آب دریا گرمای خود را از دست می دهد ولی دیرتر از خشکی، پس هوای گرم دریا بالا می رود و هوای سرد خشکی (ساحل ) جایگزین آن می شود پس Circulation انجام می شود و باز یک چرخه تک سلولی ایجاد می شود که سمت و جهت آن به سمت آب دریا ( کم فشار) که است می باشد که به این باد Land Breeze گفته می شود.
Wind Aloft
Wind Aloft به معنی تغییرات سرعت باد در لایه های مختلف
علت Wind Aloft چیست ؟
یکی از علت های Wind Aloft وجود موانع و ارتفاعات است هر جایی که کوه می بینید باید 1000 متر بالاتر را به عنوان لایه اصطکاک در نظر بگیرید
☆ لایه اصطکاک باعث می شود هم سرعت و هم جهت باد تغییر کند
دومین علت می تواند توده ها و جبهه هایی باشد که با ارتفاع بالاتری وارد می شوند که دارای سرعت و جهت متفاوتی هستند.
مهم است خلبان در جایی که پرواز می کند بداند تابع شرایط Local منطقه قرار گرفته است یا General !
Wind Aloft بیشتر جاهایی متوجه می شوید که شرایط Local و General بر هم غلبه نکرده اند و شرایط Local در ارتفاع پایین تر قرار گرفته کار خودش را می کند و زمانیکه ارتفاع می گیرید بخاطر Wind Aloft شرایط متفاوتی را مشاهده می کنید.
Wind Aloft معمولاً در جاهایی که Flat هستند کمتر اتفاق می افتد اما جاهایی که ارتفاعات متفاوتی در کنارش وجود دارد تاثیر بیشتری می گذارد.
اما گاهی مثل قشم شرایط متفاوت است چرا که از آب و خشکی تشکیل شده است، جریانی که از آب بالا میرود ساز خودش را می زند و جریانی که از خشکی بالا می رود ساز خودش را، در این حال جریانی که از آب به خشکی و یا برعکس منظور Sea Breeze وLand Breeze دچار انحراف بسیار بزرگی می شود که با باد زمانیکه از روی خشکی رد می شود نهایت 15 درجه چرخش دارد اما وقتی از روی خشکی رد می شود 35 درجه انحراف پیدا می کند .
توربالانس (Turbulence )
توربالانس (Turbulence ) به معنای اغتشاش و تلاطم یا همان چاله هوایی است.
در اصطلاح پروازی به تبدیل جریانات خطی ( Liner ) هوا به جریانات غیر خطی (Un liner )هوا اطلاق می گردد.
انواع (توربالانس Turbulence ) :
- Mechanical Turbulence
- Shear Turbulence
- Thermal Turbulence
- Wake Turbulence
Mechanical Turbulence :
در اثر عبور سیال، از روی موانع ثابت رُخ می دهد.
نمونه بارز Mechanical Turbulence می توان به Rotor اشاره کرد.
Rotor و توربالانس
Shear Turbulence :
عبور و گذشت جریان هوا از روی یک سیال ساکن و یا کم سرعت تر را Shear Turbulence گویند، که یک حرکت افقی است در واقع مرز مشترک بین هوای گرم و هوای سرد است.
یا به عبارت دیگر اغتشاشات بین دولایه هوا که از نظر سرعت یا جهت تفاوت داشته باشد.
برای اینکه بیشتر متوجه Shear Turbulence شوید سایت امام زاده هاشم را برای تان با توجه به شکل مثال می زنیم.
در طول شب وقتی هوا یک رنگ می شود منطقه سرد می شود و تشعشعات شبانه هوای سرد را در دشت مشاء متمرکز می کند در نتیجه تشعشعات شبانه باعث می شود هوای سرد ته نشین شود و هوا ساکنی باقی بماند.این ذهنیت برای خلبانان قدیم که در سایت امام زاده هاشم پرواز می کردند بوده است که صبح زود برای پرواز در سایت حضور داشته باشند تا بخاطر کوهستانی بودن منطقه به هوای خشن و توربالانس های زیاد برخورد نکنند.
وقتی که خورشید می تابد محیط اطراف خودش را گرم می کند در ابتدا به دره نمی تواند بتابد چون خورشید از شرق طلوع می کند هوای اطراف و قسمت غرب را شروع به گرم کردن می کند، کم کم که خورشید اوج می گیرد و بالا می رود هوای گرم شروع به حرکت می کند وقتی خلبان باد روبرو را احساس می کند تیکاف می کند و چون هوای دشت مشاء همچنان سرد و ساکن است وقتی که خلبان در مرز مشترک هوای گرم و هوای سرد قرار می گیرد (در رو یک جریان متحرک وجود دارد و در زیر یک هوای ساکن) وقتی از این مرز به مرز زیرین وارد می شود با تکان هایی مواجه می شود سپس وارد جریان زیرین و جریان ساکن هوای سرد می شود.
در واقع مرز مشترک بین هوای گرم و هوای سرد توربالانس هایی بوجود می آید که Shear Turbulence معروف است. Shear Turbulence زمانی که خورشید کاملاً بالا آمده باشد یعنی دقیقاً نزدیک به ظهر زمانی که آفتاب به دره می تابد و کل هوای دشت مشاء را گرم می کند از بین می رود در نتیجه Shear Turbulence در ساعت 7صبح کاملاً مشهود است ولی از ظهر به بعد Thermal Turbulence بوجود می آید .
Thermal Turbulence :
در مرز مشترک Up Draft و Down Draft یک جریانات پیچشی (Eddy) بوجود می آید که این Eddyها نشان دهنده ی Thermal Turbulence است که هنگام ورود به Thermal یا خروج از Thermal بال پاراگلایدر شما تکان هایی انجام می دهد که لازم است خلبان بنا به شرایط باد، بالا و یا یاپین بردن Break ها این حرکات را کنترل کند.
Thermal و TURBULENCE
تفاوت Shear Turbulence و Thermal Turbulence در چیست؟
Shear Turbulence و Thermal Turbulence در واقع یکی هستند تا قبل از ظهر Shear Turbulence و بعد از ظهر Thermal Turbulence بوجود می آید.
ولی Shear Turbulence یک حرکت افقی است اما Thermal Turbulence یک حرکت عمودی ایست.
Wake Turbulence :
Wake Turbulence معروف به توربالانس حرکتی است که به عبور و گذشت یک جسم جامد و متحرک از درون هوا گفته می شود، نمونه بارز Wake Turbulence می توان به Vortex اشاره کرد.
vortex Aircraft
جریان هوا بر روی ایرفویل بوسیله ی چسبندگی بین مولکولی می چسبد وقتی که جریان هوا از روی سطوح ایرفویل در حال رد شدن است، چسبندگی مولکولی رفته رفته کم می شود چون جریان هوا در حال جدا شدن از ایرفویل است. زمانی که روی سطح ایرفویل شیب زیاد می شود چسبندگی مولکولی به حداقل خودش می رسد، پس در نتیجه در نقطه ای به نام نقطه جدایی (Separation point ) جریان هوا از روی سطح ایرفویل کَندِ می شود.
پیش تر در قانون برنولی اشاره شد به این قضیه که جریان هوا در سطح زیر ایرفویل پر فشار و درسطح روی ایرفویل کم فشار است، این کم فشاری تا نقطه جدایی (Separation point ) وجود دارد، بعد از نقطه جدایی خلاء وجود دارد حال بدلیل خلاء و حرکت جریان هوا از قسمت پرفشار به سمت خلاء، که جای خالی را پر کند پس جریان فشاری که از قسمت پرفشار به سمت کم فشار حرکت میکند جریان برعکس (Reverse flow ) می شود که به این جریان برعکس Vortex گویند.
☆ در wing tip ها Vortex وجود دارد، حرکت Vortex در wing tip ها حالت سینوسی دارد که می تواند به سمت بالا و پایین بیاید و به سمت داخل و پایین حرکت کند به طوری که وقتی خلبان مانور اسپیرال در جریان هوای Calm (جریان هوای Calm یعنی باد بین 0 km تاkm 5 است که هوای مناسب پرواز می باشد)ممکن است هنگام خروج از اسپیرال در Vortex بال خودش قرار بگیرد که در این حالت یک گوشه ی بال خلبان ممکن است جمع شدگی رًخ دهد، در نتیجه در عین مانور این امکان وجود دارد که در Vortex خود قرار بگیرید علاوه بر این حتی ممکن است در Vortex بال دیگران نیز قرار بگیرید چطور؟ هنگامی که پشت بال پاراگلایدر دیگری حرکت می کنید اگر در فضای پایین تر آن حرکت کنید با توجه به اینکه گفته شد حرکت Vortex به سمت داخل و پایین wing tip هاست امکان اینکه در Vortex بال پاراگلایدر روبرو قرار بگیرید وجود دارد حال اگر این بال پاراگلایدر روبروی شما بال تندم باشد قطعاً Vortex ایجاد شده بزرگتر خواهد بود.در نتیجه نهایی Vortex در زمان و مکان خاص اتفاق می افتد.
